بسیاری از افراد با اهداف بزرگی همچون قهرمانی در سطوح مختلف یک فعالیت ورزشی را آغاز می کنند. آنها گمان می کنند بسنده کردن به حرکات ورزشی و تمرینات جسمانی مستمر برای کسب موفقیت کافیست اما این تصور کاملا اشتباه است. هر فردی که تصمیم بر ورزش کردن می گیرد لازم است در وهله اول با اصول مدیریت ذهن آشنا شود زیرا انجام درست هر حرکت ورزشی و کسب موفقیت در آن به درست فکر کردن بر می گردد.
مدیریت ذهن چیست
ذهن انسان دریچه بازی به سوی تمام افکار است. افکار ما، باورها و عملکرد لحظه ای ما را تعیین می کنند. اگر افکار مثبت و منفی به خوبی مدیریت نشوند فرد نمی تواند تصمیم درستی بگیرد. مدیریت ذهن به معنای نظم بخشیدن به ذهن و ایجاد انسجام فکری است. این امر در تمامی جنبه های زندگی از جمله ورزش کردن اهمیت دارد. افراد ورزشکار برای به دست آوردن تناسب اندام و یا کسب موفقیت در ورزش های انفرادی و گروهی مجبور به تمرکز بر حرکات درونی و بیرونی بدن خود هستند. به طور مثال در یک فرد فوتبالیست حرکات درونی منجر به ایجاد هماهنگی بین حرکات دست و پا می شود و از طرف دیگر حرکات بیرونی عامل ایجاد هماهنگی بین حرکات درونی بدن با اجسام خارجی مانند توپ است.
نقش مدیریت ذهن در ورزش
یکی از مشکلات شایع در بین ورزشکاران عملکرد ضعیف در میادین ورزشی علیرغم آمادگی جسمانی بالا است. اگر چه کسب یک موفقیت ورزشی به عوامل بسیاری وابسته است اما در این بین نمی توان نقش مدیریت ذهن را نادیده گرفت. بسیاری از ورزشکاران در حین ورزش کردن درگیر افکار مختلف خود می شوند. درگیری فکری به معنای تجزیه و تحلیل مستمر اطلاعات است. نتیجه این امر درگیری بیش از اندازه نیمکره چپ مغز و ایجاد اختلال در انجام ماهرانه حرکات ورزشی است. بدون شک هجوم افکار گوناگون امری اجتناب ناپذیر است اما مدیریت اصولی آنها به کنترل دقیق و هوشیارانه حرکات بدن و انجام درست حرکات ورزشی کمک می کند. با مدیریت ذهن حواس ورزشکار با محرک های خارجی و عواملی مانند اضطراب پرت نمی شود. بنابراین می توان گفت آنچه موجب تمایز ورزشکاران از یکدیگر می شود آمادگی جسمی نیست بلکه میزان مدیریت ذهنی است.
چگونه می توان ذهن را مدیریت کرد
همانگونه که گفته شد ذهن انسان منبع تولید افکار مثبت و منفی بسیاری است که اگر به درستی مدیریت نشوند می توانند افسار فکری انسان ها را در دست بگیرند. این امر برای افراد ورزشکار از اهمیت بیشتری برخوردار است زیر پرداختن به هر فکری می تواند آنها را یک قدم عقب تر نگه دارد. از این رو در ادامه برای مدیریت ذهن چندین راهکار ارائه شده است که استفاده از آنها خالی از لطف نیست:
- بهتر است بین افکار منفی و مثبت تمایز ایجاد شود زیرا همواره افکار منفی قدرتمند تر از افکار مثبت عمل می کنند.
- در حین فکر کردن باید دید افکاری که ذهن را به خود مشغول کرده، چقدر واقعی است. در بسیاری از مواقع ذهن درگیر افکاری می شود که به نوعی پیش بینی، حدس و گمان به حساب می آید. در میادین ورزشی متمرکز شدن بر پیش بینی ها موجب منحرف شدن ذهن و عدم تمرکز می شود. بهتر است در لحظه با واقعیت موجود مواجه شد و بهترین تصمیم را گرفت.
- نباید به ذهن اجازه فاجعه سازی داد. بسیاری از ورزشکاران بعد از تجربه اولین شکست و یا کسب اولین امتیاز منفی دچار ناامیدی می شوند. عدم مدیریت ذهن در آنها منجر به کوه ساختن از کاه و بزرگ جلوه دادن رقیب می شود. ذهن از تجربیات تلخ، برای ممانعت از تکرار آن، فاجعه می سازد بنابراین ورزشکاران نباید اجازه فاجعه سازی را به ذهن خود دهند.
- برای مدیریت ذهن بهتر است در حین انجام تمرینات ورزشی ذهن را معطوف به انجام درست حرکات و تمرکز بر عملکرد کرد. این امر نه تنها برای ورزشکاران حرفه ای بلکه برای افرادی که تنها قصد تناسب اندام را دارند نیز مفید است.
- برای عبور از برخی مشکلات و تسلط پیدا کردن بر افکار، کمک گرفتن از افراد متخصص می تواند مفید باشد. در این بین برای افزایش تمرکز ذهنی انجام ورزش های فکری یک راهکار مفید و مناسب است.
ورزش های فکری مناسب برای مدیریت ذهن
استفاده از بازی های فکری یک راهکار مناسب و اصولی برای مدیریت ذهن است. افراد ورزشکار لازم است علاوه بر پرداختن به آمادگی جسمانی، به ذهن و روان خود نیز بپردازند. بازی های زیادی برای افزایش تمرکز و مدیریت ذهن وجود دارد که در زیر به چند نمونه از آنها اشاره می شود.
- بسیاری از ورزشکاران به شمارش اعداد در حین انجام حرکات ورزشی عادت دارند. بهتر است آنها از شمارش معکوس اعداد نیز استفاده کنند. شمارش معکوس به تقویت ذهن و افزایش تمرکز کمک می کند.
- ورزشکاران با انجام تمرینات مختلف با دست مخالف خود می توانند علاوه بر افزایش مهارت های بدنی، اقدام به به مدیریت ذهن خود کنند.
- بازی شطرنج از جمله بازی هایی که ذهن را درگیر خود می کند. لازمه این بازی داشتن تمرکز بالا است به همین دلیل بسیاری آن را یک ورزش فکری مفید و موثر می دانند.
- جدول حل کردن از جمله موارد دیگری است که ذهن را متمرکز می کند. علاوه بر آن جدول به افزایش کارایی مغز نیز کمک می کند.
- برخی از بازی های ساده مانند منچ نیز می تواند بر مدیریت اصولی ذهن موثر باشد. این بازی ها اگرچه ساده است اما دقت به حرکت مهره حریف را می طلبد.
- دومینو از جمله بازی های فکری دیگری است که انجام آن با دقت و تمرکز بالایی همراه است.
- مکعب روبیک یکی از بازی های تک نفره فکری است که در هر زمانی می توان از آن استفاده کرد. این ورزش فکری با افزایش تمرکز و حافظه همراه است.
سخن پایانی
انجام حرکات ورزشی موجب تقویت سیستم عصبی، افزایش تمرکز، بهبود عملکرد ذهنی و … می شود. اما لازمه دستیابی به موارد ذکر شده انجام مستمر تمرینات مدیریت ذهن در کنار حرکات ورزشی است. اگر فردی در حین ورزش کردن تمام تمرکز خود را بر مسائل حاشیه ای بگذارد نمی تواند در انجام درست حرکات به مهارت برسد. این امر برای ورزشکاران حرفه ای که قصد حضور در میادین جهانی را دارند از اهمیت بسیاری برخوردار است. بنابراین لازم است تمام ورزشکاران در کنار ورزش های جسمانی به ورزش های فکری نیز بها داده دهند.