امروزه از بین تمامی عناصر موجود در بدن افراد، عنصر آهن یکی از مهمترین عناصر می باشد که فعالیت های زیادی را در بدن انجام می دهد. از جمله مهمترین فعالیت هایی که در بدن انجام می دهد این است که اکسیژن مورد نیاز سلول های بدن را تأمین می کند. استفاده از قطره آهن اگرچه دارای مزایای ویژه ای است و از بروز اختلالاتی از قبیل کاهش میزان یادگیری و تمرکز ذهنی و کوتاهی قد و میزان رشد نوزاد جلوگیری میکند و مشکلات ناشی از کمبود و فقر آهن را برطرف می کند، ولی مصرف آن نیز ممکن است منجر به ایجاد عوارض و اختلالاتی در برخی از کودکان شود که مهمترین نوع این عوارض و اختلالات گرفتگی و درد ناحیه شکم و معده و اسهال و استفراغ است. بنابراین، با توجه به وجود این مزایا و معایب حاصل از مصرف قطره آهن، بهترین زمان برای مصرف آن در کودکان از شش ماهگی تا دو سالگی است. مصرف قطره موردنظر در این بازه زمانی عوارض ناشی از ابتلا به کم خونی و فقر آهن را در کودک کاهش می دهد.
بهترین زمان قطره آهن برای کودکان چه زمانی است
امروزه آهن یکی از عناصر بسیار مهم و حیاتی در بدن افراد است که بیش از 70 درصد آهن موجود در بدن در دو پروتئین به نام های هموگلوبین و میوگلوبین یافت می شود. هموگلوبین پروتئین موجود در گلبول های قرمز خون است که وظیفه انتقال اکسیژن از ریه ها به بافت های بدن را بر عهده دارد و میوگلوبین نیز اکسیژن را در ماهیچه های بدن ذخیره و منتقل می کند. پس با این وجود، به این نتیجه می رسیم که آهن نقش بسیار مؤثری در انتقال اکسیژن در بدن را بر عهده دارد.
با این حال و با توجه به مهم بودن نقش وجود آهن در بدن کودکان، والدین باید توجه داشته باشند که آهن موردنیاز کودک را فراهم کنند. چرا که در صورت کافی نبودن آهن موجود در بدن، منجر به علائمی از قبیل فقر و کمبود آهن و در نتیجه ایجاد کم خونی می شود که در این گونه شرایط انتقال اکسیژن به طور کافی به بافت های بدن صورت نمی گیرد و زمانی که میزان اکسیژن در بدن کافی نباشد خود موجب اختلالاتی از قبیل افزایش غیرطبیعی وزن و کاهش در میزان رشد قد، رنگ پریدگی، تنفس سریع برای جبران میزان کمبود اکسیژن، تأخیر و اختلال در انجام فعالیت های حرکتی، کاهش تمرکز و ضریب هوشی فرد، سردی دست و پا، کاهش میزان اشتها و خستگی مفرط و در نهایت ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن شده که این عامل نیز به نوبه خود منجر به عوارضی از قبیل سرماخوردگی و عفونت های مکرر در کودک می شود. بنابراین با توجه به اهمیتی که قطره آهن دارد، استفاده از آن از شش ماهگی تا دو سالگی برای نوزادان بسیار ضروری است.
زمانی که بدن نوزاد اکسیژن کافی را دریافت نکند، اعضای بدن نیز اکسیژن لازم را برای انجام فعالیت های مختلف دریافت نمی کنند که این خود منجر به کاهش رشد طبیعی و ایجاد انواع اختلالات در بدن نوزاد میشود. تحقیقات بسیاری در ارتباط با عوارض کمبود آهن در بدن نوزادان انجام شده است که نتایج حاصل از آنها نشان میدهد که اگر کودک تا دو سالگی آهن مورد نیاز را دریافت نکند منجر به بروز کم خونی در وی می شود.
همچنین، مطالعات انجام شده بسیاری در رابطه با اهمیت عنصر آهن در بدن نشان می دهد که اگر نوزادان یکی از ویژگی های زیر را داشته باشند، بیشتر در معرض ابتلا به کمبود آهن هستند:
– نوزادانی که قبل از یک سالگی از شیر گاو استفاده کردهاند.
– کودکانی که بیش از سه هفته قبل از موعد مقرر زایمان، متولد شده و یا دارای وزن کمی هستند.
– نوزادانی که بعد از شش ماهگی از غذاهای مکمل حاوی آهن استفاده نکردهاند.
– کودکانی که دارای رژیم غذایی محدود و یا عفونت های مزمنی هستند.
– و در نهایت کودکانی که روزانه بیش از 710 میلی لیتر شیر گاو، شیر بز و یا شیر سویا در روز می نوشند.
به همین دلیل، مصرف قطره آهن برای کودکان بسیار ضروری است تا به رشد کودک کمک کند. نوزادانی که نارس میباشند، به خاطر اینکه در چند ماهه آخر بارداری آهن موجود را از بدن مادر دریافت نکرده اند، نیازمند استفاده از قطره آهن هستند که عناصر مورد نیاز بدن را فراهم کنند، علاوه بر این، نوزادانی که از شیر مادر استفاده می کنند و نیز نوزادانی که از شیر خشک استفاده میکنند نیز باید از این عنصر حیاتی موردنظر استفاده کنند. چرا که کمبود آهن در بدن نوزاد، رشد وی را به تأخیر انداخته و منجر به عوارضی از قبیل کم اشتها شدن، گوشه گیری و منزوی، ناتوانی و ضعف در عضلات و ارگان های نوزاد، کاهش بهره هوشی نوزاد و یا ایجاد اختلال در آن، کاهش قدر یادگیری و تمرکز وی، ایجاد خستگی های زودرس در نوزاد و احساس حالت ضعف و بی حالی در نوزاد، تأخیر در مهارت های حرکتی و کمبود رشد طبیعی در قد و وزن و نیز کاهش میزان مقاومت بدن نوزاد در برابر ابتلا به انواع بیماری ها و حتی در موارد بسیار شدیدتر منجر به ایجاد آسیب های مغزی و سایر موارد دیگر میشود.
نوزادان از شش ماهگی یعنی زمانی که شروع به تغذیه کمکی به شیر مادر میکنند، تا پایان دو سالگی باید به صورت روزانه و هر روز به طور معمول 10 الی 15 قطره آهن استفاده کنند که رشد طبیعی کودک صورت گیرد و هیچ گونه اثرات و اختلالاتی را به وجود نیاورد. در برخی از موارد که نوزاد نارس و یا دچار کمبود وزن است، پزشک توصیه می کند که کودک باید قبل از شش ماهگی مصرف قطره آهن را شروع کند تا به رشد طبیعی خود دست یابد. حال، اگرچه استفاده از قطره آهن برای نوزادان دارای اثرات مثبتی است، ولی مصرف بیش از حد آن نیز منجر به ایجاد ضعف و اسهال و استفراغ شدید در وی شده و مسمومیت های ناشی از مصرف بیش از حد قطره آهن ایجاد میکند.
از دیگر عوارضی که کودک با استفاده از مصرف قطره آهن به آن دچار می شود را میتوان به ضعیف شدن سیستم ایمنی نوزاد، بی قراری وی و رنگ پریدگی و سیاه شدن پوست و ناخن های کودک اشاره کرد که همه این علائم نشان دهنده کمبود آهن در بدن نوزادان و کودکان است. افراد باید در نظر داشته باشند که مصرف قطره آهن می تواند عوارضی را به همراه داشته باشد که این عوارض در نوزادان به شکل های مختلفی خود را نشان میدهد. از آنجایی که آهن حاوی مواد معدنی مورد نیاز در بدن نیز است، مصرف بیش از اندازه آن برای نوزادان منجر به ایجاد مسمومیت در آنها می شود.
بنابراین والدین باید در جریان باشند که برای جلوگیری از عوارض ناشی از قطره آهن، باید قطره آهنی خریداری شود که هیچ گونه عوارض جانبی نداشته باشد و دندان های کودک را دچار سیاهی نکند. همچنین، پس از دادن قطره آهن به کودک باید بلافاصله به وی آب داد و نیز زمانی که کودک با مصرف قطره آهن دچار عوارض گوارشی شد، بهترین روش برای کاهش این نوع عوارض این است که مکمل مورد نظر را حتما با غذا به مصرف کودک داده شود ولی یکی از معایبی که استفاده از این روش دارد این است که ممکن است میزان جذب آهن در بدن نوزاد را کاهش دهد.
بهترین زمان برای دادن قطره آهن به نوزاد زمانی است که معده وی خالی باشد و بتواند به راحتی جذب بدن نوزاد شود که معمولاً کارشناسان عقیده دارند که زمان مورد نظر 1 ساعت قبل و 2 ساعت پس از مصرف غذا باشد. مادران باید در جریان باشند که به هیچ عنوان قطره را در شیر حل نکنند و یا قطره را همراه با شیر به مصرف نوزاد ندهند چرا که مصرف همزمان شیر و قطره آهن موجب ایجاد اختلالاتی در جذب آهن به بدن نوزاد می شود.
بنابراین زمانی که والدین به قطره آهن کودک اهمیت دهند و به موقع و به طور مناسب آن را به مصرف کودک رسانند، باعث می شود که از ابتلای نوزاد و کودک به کاهش ضریب هوشی و تمرکز جلوگیری شود. حتی استفاده از این مکمل، تأثیرات قابل ملاحظه ای بر روی رشد قد نوزادان و جلوگیری از کوتاهی قد آنها دارد. بنابراین، نقش عناصر آهن در آنزیم های مهم بدن که فعالیت های شیمیایی را انجام می دهند غیر قابل انکار است. همچنین این مکمل، نقش عمده ای در واکنش های مغز و اعصاب دارد و نیز به دستگاه گردش خون و مهمترین جزء آن یعنی گلبول های قرمز است کمک می کند تا بتواند اکسیژن را به طور مؤثری به همه سلول های بدن برساند، در غیر این صورت بدون آهن نمیتواند اکسیژن مورد نیاز را جذب و در بخش های مختلف آزاد کند.
علاوه بر استفاده از قطره آهن، بهترین روش برای مقابله با کم خونی در کودک این است که در برنامه غذایی آنها از منابع غذایی حاوی آهن از قبیل جگر، گوشت قرمز، مرغ و ماهی استفاده کند.