کودکان معمولاً بیشتر از بزرگسالان در معرض خطر ابتلا به ویروس سرماخوردگی هستند. سرماخوردگی دارای علائمی از قبیل بی خوابی، بی اشتهایی، سرفه، اسهال و استفراغ و سایر عوارض دیگر است که آرامش کودک را گرفته و موجب نگرانی کودک و والدین می شود.
درمان سرماخوردگی کودکان بالای ۲ سال
سرماخوردگی کودکان یکی از رایج ترین نوع بیماری بوده است. از آنجایی که کودکان نسبت به بزرگسالان در طول سال بیشتر به سرماخوردگی مبتلا می شوند، بنابراین، بیشترین تعداد مراجعات کودکان به پزشک ناشی از وجود بیماری سرماخوردگی است. تحقیقات صورت گرفته نشان می دهند که کودکان به طور معمول هشت بار در سال یا به میزان بیشتری دچار سرماخوردگی می شوند. به طور کلی، به عفونت های واگیردار در دستگاه تنفسی فوقانی را سرما خوردگی می گویند که از ابتدای بینی تا انتهای گلو را در بر می گیرد.
علت اصلی ابتلای کودکان به سرماخوردگی، وجود ویروسی به نام رینوویروس است. که این نوع ویروس ها ذرات ریز و غیر قابل مشاهده معلق در هوا هستند که بر روی بینی و یا گلوی کودک می نشیند و منجر به ایجاد سرماخوردگی می شود. هنگام سرماخوردگی، دستگاه ایمنی کودک شروع به فعالیت کرده و همزمان منجر به عوارضی در کودک از قبیل سردرد، اسهال، استفراغ، سرگیجه و در برخی موارد بی اشتهایی و تب شدید می شود.
تحقیقات انجام شده نشان داده اند که زمانی که کودک در هوای خشک باشد و یا یکی از افراد در خانه دخانیات از قبیل سیگار را مصرف کند به ابتلای سرماخوردگی در کودک کمک کرده است. از نخستین علائم سرماخوردگی می توان به خارش و یا سوزش گلو، سرفه و عطسه و آبریزش بینی، درد در ناحیه عضلات و استخوان ها و عدم تمایل به مواد غذایی اشاره کرد.
داروهایی که پزشکان برای درمان سرماخوردگی تجویز می کنند، به درمان سرماخوردگی کمک نمی کنند بلکه علائم حاصل از سرماخوردگی از قبیل بی اشتهایی، درد در بدن و تب و سایر عوارض موجود را کاهش می دهند. سرماخوردگی خود دوره ای است که پس از سپری شدن دوره عفونت در بدن فرد، بهبود پیدا می کند. برای درمان سرماخوردگی باید در نظر داشته باشیم که به هیچ عنوان به کودکان و نوجوانان زیر 18 سال آسپرین داده نشود. چرا که ممکن است منجر به عوارض خطرناک تر و کشنده شود.
بهتر است برای درمان راحت تر سرماخوردگی و کاهش دادن علائم ناشی از آن در کودک، اقدامات زیر انجام شود:
– قطره شست و شوی بینی کودک را در حفره های بینی وی چکانده شود.
– برای افزایش میزان رطوبت هوا، از دستگاه بخور استفاده شود.
– اگر بینی کودک دچار زخم و یا قرمزی شده است با استفاده از وازلین و سایر پمادهای مرطوب کننده آن ناحیه مورد نظر چرب کرده شود.
– استفاده از حمام با آب گرم و یا استفاده از کمپرس گرم برای کاهش دردها بسیار مفید است.
– از دیگر موردی که می تواند گرفتگی بینی کودک را کاهش داده و به بهبود آن کمک کند، استفاده از سونای بخار گرم است.
ویروس های سرماخوردگی زیاد و متنوع هستند، به گونه ای که امکان تهیه و تولید واکسن برای همه آنها وجود ندارد. بنابراین بهترین اقدامات جهت پیشگیری از سرماخوردگی این است که کودک را از فضایی که در آن دود سیگار است دور کنیم، کودک را از نزدیک شدن به بیماری که مبتلا به سرماخوردگی است و تماس با وی، دور کنیم. برای جلوگیری از سرما خوردگی و کاهش میزان انتقال ویروس ها به بدن باید کودک یاد بگیرد که به طور مرتب، دست های خود را با آب گرم و صابون شست و شو کند. هنگام سرفه کردن، حتما از دستمال کاغذی استفاده کند. وسایل شخصی کودک از قبیل حوله، قاشق، چنگال، لیوان و سایر موارد دیگر را از فرد سرماخورده جدا کنیم و در نهایت از تماس گرفتن با نقاطی که فرد سرماخورده به آن دست زده است جلوگیری شود.
امروزه علاوه بر استفاده از داروهای تجویز شده توسط پزشک برای کمک به بهبود و درمان سرماخوردگی کودک، از روش های خانگی مؤثری نیز می توان استفاده کرد که به درمان سرماخوردگی کمک قابل ملاحظه ای می کند و بدون داشتن هیچ گونه عوارضی، علائم ناشی از این بیماری را کاهش می دهد. زمانی که کودکان زیر دو ماه دچار سرماخوردگی می شوند، در اینجا به خاطر حساس بودن کودک باید حتما به پزشک اطفال مراجعه کرد. اگرچه با استفاده از شیر مادر می توان به رفع سرفه ها و علائم ناشی از آن کمک کرد. با مصرف شیر مادر، آنتی بادی هایی را از بدن مادر به بدن خود انتقال می دهد که مهمترین عامل مبارزه با عفونت ها می باشد و به کودک کمک می کند که سیستم ایمنی بدن خود را قوی کند. اگرچه نوزادان در زمان سرماخوردگی، تمایل چندانی به مصرف شیر مادر ندارند ولی باید تعداد دفعات استفاده از شیر را افزایش داد تا به درمان سرماخوردگی و تب و لرز موجود در بدن نوزاد کمک کند. ولی برای درمان سرماخوردگی کودکان بالای دو سال راهکارهایی وجود دارد که در ادامه به آن اشاره میشود:
– استفاده از قطره سالین بینی و آسپیراتور برای رفع گرفتگی های بینی؛
زمانی که کودک قادر به نفس کشیدن از طریق دهان نیست و از طرفی نمی تواند فین کند، قطره مورد نظر آب شور استریل است که در سوراخ های کودک ریخته می شود تا مخاط شل شده و پس از آن به وسیله آسپیراتور و یا فین گیر، بینی کودک تخلیه شود. این ساده ترین روش درمان کودکان تا سنین 4 تا 5 ساله است که دیگر کودک خودش میتواند بینی خود را تمیز کند.
– درمان سرماخوردگی در کودکان با استفاده از دستگاه بخور و یا رطوبت ساز؛
استفاده از رطوبت ساز یکی از بهترین و مؤثرترین روش های درمانی مورد استفاده برای کودکان در خانه است که علائم سرماخوردگی را کاهش داده و به تنفس آسان تر و بهتر کودک کمک می کند.
– ماساژ دادن کودک با روغن خردل؛
استفاده از این روش قدیمی یکی از مؤثرترین روش برای بهبود و درمان سرماخوردگی و علائم ناشی از آن است. استفاده از این روش هیچ گونه عوارضی برای کودکان نداشته است.
از دیگر موارد موردنیاز برای درمان سرماخوردگی می توان به تسکین دادن بدن با سوپ داغ، مصرف فراوان مایعات و آبمیوه، استفاده از ترکیب عسل و آبلیمو، استفاده از ترکیب شیر و زردچوبه، آب نمک، غرغره با ترکیب زردچوبه و آب و نمک، چای زنجبیل با ریحان، شربت پیاز و عسل مخصوص جهت رفع سرفه و دیگر موارد اشاره کرد.
سرفه یکی از عوارض شایع در برخی از کودکان است که نتایج حاصل از سرماخوردگی است. سرفه عوارض زیادی دارد، از جمله اینکه می تواند عملکرد کودک در مدرسه، و توانایی بازی کردن و سایر فعالیت های دیگر وی را تحت تأثیر خود قرار دهد. علاوه بر این، منجر به اختلالاتی در خواب کودک شده و برای سایر اعضای خانواده و یا همراهان و نزدیکان در خانه و مدرسه موجب ایجاد مزاحمت می کند. در این گونه موارد توصیه می شود که والدین به کودک مایعات خوراکی از قبیل مایعات گرم مانند چای، سوپ مرغ، عسل و به کودکانی که در ریسک آسپیراسیون نیستند آب نبات های ضد سرفه را به جای داروهای ضد سرفه و خلط آورها استفاده کنند.
موارد مورد اشاره برای مصرف کودک، غالباً ارزان بوده و دارای خطرات کمتری هستند. حل کردن 2.5 تا 5 میلی متر عسل در آب و یا در آب میوه یا مصرف آن به طور مستقیم، تا حدودی از کاهش سرفه شبانه کودک جلوگیری کرده و بدون هیچ گونه عوارضی است. لازم به ذکر است که کودکان کمتر از یک سال به خاطر بروز بوتولیسم بایستی از مصرف این ماده درمانی خودداری کنند. همچنین پیشنهاد شده است که به منظور تسکین تحریک مخاط گلو ناشی از سرماخوردگی، کودکانی که در معرض خطر آسپیراسیون نیستند، استفاده از آب نبات های ضد سرفه می تواند بسیار مؤثر باشد. برخی از تحقیقات نشان داده اند که استفاده از کدئین برای کودکان همراه با عوارضی از قبیل بروز خواب آلودگی، سرکوب سیستم تنفسی و در نهایت ایجاد مرگ در برخی از کودکان شده است، بنابراین استفاده از این دارو و سایر فراورده های ضد سرفه از قبیل داروی دکسترومتورفان برای کودکان توصیه نمی شود.
به منظور بهبود گلودرد در کودکان، از راهکارهای مختلفی از قبیل استفاده از انواع نوشیدنی های سرد و گرم و دسرهای سرد و یخ مثل بستنی، یخ، آب نبات های سخت توصیه می شود که با استفاده از این کار، اگرچه دمای بدن پایین آورده نمی شود ولی در عوض می توانیم احساسات ناخوشایند و ناآرام موجود در بدن کودک را تسکین دهیم. افراد باید در نظر داشته باشند که برای استفاده از میزان استامینوفن موجود متناسب با سن و وزن کودک، حتماً باید قبل از مصرف با پزشک مشورت کنند.
برای از بین بردن و یا کنترل کردن میزان تب موجود در بدن کودک می توان اقدامات مهمی را انجام داد که در ادامه به آنها اشاره می شود. زمانی که کودک دچار تب شده است، باید مایعات فراوانی از قبیل آب و آبمیوه در مقادیر کم و به تعداد دفعات زیادی به وی داده شود. یکی دیگر از اقدامات این است که با اسفنجی که در آب ولرم قرار داشته است، بدن کودک مرطوب نگه داشته شود. قرار دادن دستمال پارچه ای خنک بر روی پیشانی و پشت گردن کودک نیز از دیگر اقدامات مؤثر در کنترل میزان تب کودک است.