امروزه یکی از شایع ترین بیماری هایی که در سراسر جهان و به ویژه در کشورهای در حال توسعه، اکثر بانوان با آن درگیر هستند، بیماری سرطان رحم است. تحقیقات و آمارها نشان می دهند که این نوع سرطان، پنجمین علت مرگ بر اثر سرطان در زنان ایرانی بوده است. عوامل مختلفی در ایجاد سرطان رحم در بانوان مؤثرند که مهمترین آنها عوامل ژنتیکی و محیطی، چاقی مزمن و داشتن رابطه جنسی ناامن می باشد. در این مقاله به طور جزئی تری این نوع سرطان و عوامل ایجاد آن و همچنین راهکارهایی برای پیشگیری از این نوع بیماری ارائه شده است.
روشهای موثر در پیشگیری از سرطان رحم
امروزه یکی از مزمن ترین بیماری های موجود در بسیاری از افراد بیماری سرطان است. افراد بسیاری در حال دست و پنجه نرم کردن با این نوع بیماری هستند که انواع مختلفی دارد، از قبیل سرطان خون، سرطان پستان، سرطان روده و انواع دیگر. یکی از شایع ترین نوع سرطان، سرطان رحم است که در خانم ها رایج بوده است. سرطان رحم یکی از شایع ترین نوع سرطان ها در کشورهای در حال توسعه می باشد که افراد و دولت ها باید برای جلوگیری از این نوع بیماری، تلاش های خود را به حداکثر رسانده و راهکارها و روش های مطلوبی را ارائه دهند. زمانی که سلول های دهانه رحم به طور غیر طبیعی رشد کنند می گوییم که ابتلاء به سرطان رحم در فرد اتفاق افتاده است.
این سرطان سلول های گردن رحم و قسمت پایین رحم به سمت واژن را مبتلا کرده و بیشتر سرطان دهانه رحم توسط ویروسی به نام پاپیلومای انسانی با نام علمی PHV، که به وسیله داشتن رابطه جنسی ناامن به وجود می آید، تولید می شود. اگرچه در مراحل اولیه، این ویروس هیچ گونه علائمی را از خود نشان نمی دهد و افراد متوجه بروز سرطان در خود نمی شوند تا اینکه به مراحل پیشرفته خود برسد و افراد از این قضیه هشیار شوند.
داشتن رابطه های جنسی ناامن که حاصل آن، ایجاد ویروس پاپیلومای یا PHV است، رایج ترین دلیل ابتلاء افراد به این نوع بیماری می باشد. دهانه رحم یا سرویکس قسمتی است که رحم را به واژن متصل می کند. بنابراین، سلول های سرطانی در دهانه رحم رشد کرده و منجر به ایجاد بیماری سرطان رحم در فرد می شود. یکی از مهمترین عوامل ابتلاء به این نوع سرطان، وجود عوامل ژنتیکی است. اگرچه عوامل محیطی نیز به بروز آن کمک می کند و در این زمینه چندان بی تأثیر نیست.
عوامل بسیاری در ایجاد سرطان رحم اثر گذار هستند که از جمله مهم ترین آنها می توان به داشتن رابطه جنسی متعدد و کثیف، چاقی های افراطی، استعمال قرص های ضد بارداری LD، مصرف دخانیات و سیگار و عوامل ژنتیکی، بارداری در سنین کم، ازدواج در سن کمتر از 18 سال، داشتن تعداد زایمان های بالا برای نمونه به طور معمول بالای چهار بار، دارا بودن عفونت هایی از قبیل کلامدیا و مبتلا شدن به ویروس hpv یا زگیل تناسلی در فرد، عواملی هستند که خطر ابتلا به این نوع بیماری را افزایش می دهد.
با این حال یکی از رایج ترین دلیل های ابتلاء به این نوع سرطان، ویروس پاپیلومای انسانی بوده که اسم علمی آن HPV است که این ویروس انواع مختلفی دارد که همه آنها منجر به ایجاد سرطان نشده و برخی از آن ها موجبات ایجاد زگیل تناسلی در بدن فرد می شوند و برخی دیگر فاقد نشانه هستند.
با این وجود، زمانی که این ویروس برای مدت طولانی در بدن خانم ها باقی بماند، سلول های دهانه رحم را به سلول هایی سرطانی تبدیل کرده و به گونه ای پیشروی می کنند که می توانند به تمام اعضای دیگر بدن انتقال پیدا کنند. افرادی که دارای عفونت هستند ولی آن را جدی نمی گیرند نیز در خطر ابتلا به زگیل تناسلی هستند که این به نوبه خود منجر به سرطان رحم می شود. حال آنکه در برخی از زنان دیگر نیز ایدز و داروهای سرکوب گر ایمنی نیز می توانند شرایط ابتلاء فرد به سرطان مورد نظر را فراهم کنند. داشتن چند شریک جنسی و نیز داشتن شیوه های زندگی و محیطی نیز می تواند ابتلاء به این نوع بیماری را تشدید کند.
دارا بودن علائمی از قبیل کاهش وزن، عدم کنترل مثانه، داشتن درد زیاد در رابطه جنسی به طوری که اگر فرد در حین رابطه جنسی دارای درد باشد و ترشحاتی با بوی بد داشته باشد و موجب ایجاد زخم در بدن شود، نشانه این است که به بافت های داخل رحم آسیب رسیده شده است و نشانه حاد ابتلاء به سرطان رحم می باشد.
از دیگر علائم موجود در فرد که که نشان دهنده سرطان رحم است می توان به مواردی دیگر از قبیل قاعدگی شدید که بیشتر اوقات خونریزی حاصل از آن، به دلیل مصرف داروها و یا داشتن بیماری های کلیوی و کبدی و التهاب لگن و تعادل نداشتن هورمون ها است. داشتن ترشحات واژن به ویژه، زمانی که از واژن ترشحات بد رنگ با بوی بدی به نام اندومتر خارج می شود و علاوه بر این ها، لگن درد و داشتن پا درد وخیم به صورت دائم از نشانه های ابتلاء به این بیماری است. داشتن سوزش در زمان ادرار و یا بی اختیار بودن آن از نشانه های دیگر ابتلا به این بیماری است. ولی با این وجود، افرادی که مایعات زیادی را مصرف می کنند و یا خانم های باردار و افرادی که دارای بیماری قارچی و عفونتی هستند از این قاعده مستثنی هستند.
دارا بودن خستگی و اضطراب به صورت مداوم و بی دلیل و نیز خونریزی واژن به صورت غیر طبیعی از نشانه های ابتلا به این بیماری است. برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری مزمن، باید فرد هر 2 سال یکبار غربالگری سرطان دهانه رحم را انجام داده و دارای روابط جنسی سالمی باشد و از مصرف دخانیات دوری کند.
تحقیقات بسیاری که بر روی روش های پیشگیری از این نوع بیماری کار کرده اند و به این نتیجه رسیده اند که یکی از روش های پیشگیری از این نوع سرطان، انجام تست پاپ اسمیر است که این آزمایش می تواند هر گونه ناهنجاری و موردهای غیر طبیعی را در مراحل اولیه تشخیص دهد. به طوری که با کمک این تست، می توان تغییرات به وجود آمده در دهانه رحم را شناسایی و قبل از پیشرفت سرطان، اقدامات درمانی مؤثر را مورد استفاده قرار داد. بدین گونه که با این تست، از دهانه رحم نمونه برداری شده و نمونه ها را به دو روش یکی به وسیله لام شیشه ای در زیر میکروسکوپ و دیگری که ایپرپ است، نمونه ها را در ظرف هایی حاوی محلول ریخته و مورد بررسی قرار می گیرد.
مهمترین مزیت استفاده از روش ایپرپ این است که می توان با استفاده از آن، ویروس HPV را نیز به طور دقیق تشخیص داد. بهترین زمان برای انجام این تست این است که خانم ها سه سال پس از انجام اولین رابطه جنسی، آن را انجام داده و در برخی از اوقات خانم ها سالی یک بار این تست را انجام می دهند که این نشانه های دقیق تری از ابتلای فرد به سرطان را نشان می دهد اما اگر تست HPV فرد مثبت باشد، بهتر است که این تست هر شش ماه یک بار و یا سالی یک بار انجام پذیرد.
زمانی که افراد تست موردنظر را انجام دادند و مشخص شد که به بیماری سرطان دهانه رحم مبتلا هستند، باید دوره درمانی خود را شروع کنند. اگر این بیماری در مراحل اولیه خود باشد درمان به راحتی انجام شده و حتی می توان فقط دهانه رحم را از بدن بیرون آورد ولی در مراحل پیشرفته تر معمولاً رحم را به طور کامل از بدن بیرون می آورند. تحقیقات همچنین نشان می دهند که مصرف ویتامین A نیز می تواند از ابتلاء فرد به سرطان رحم جلوگیری کند.
چرا که کمبود ویتامین ها در بدن می تواند نقش مؤثری در ابتلای فرد به سرطان رحم داشته باشد بنابراین بانوان باید میزان مصرف ویتامین خود را به حداکثر برسانند. یکی دیگر از راههای پیشگیری از این نوع بیماری، تزریق واکسن HPV بوده که توصیه می شود که بانوان قبل از ازدواج یعنی از سنین 9 تا 26 سالگی این واکسن را بزنند چرا که زدن این واکسن می تواند 65 تا 75 درصد از سرطان رحم پیشگیری کند.
داشتن رابطه جنسی امن نیز برای پیشگیری از این معضل بسیار مؤثر است، منظور از این نوع رابطه، یعنی استفاده فرد از کاندوم، داشتن شرکای جنسی کمتر و داشتن تأخیر در زمان برقراری رابطه جنسی است. به طوری که وقتی افراد از رابطه جنسی پرهیز و یا از چند شریک جنسی به طور همزمان استفاده نمی کنند، میتوانند کمک مؤثری در پیشگیری از این نوع بیماری ایفا نمایند. یکی دیگر از روش های مؤثر در پیشگیری این است که خانم هایی که قبلاً به سرطان رحم مبتلا شده اند و مراحل درمانی را انجام داده اند نیز باید به صورت مداوم، نمونه برداری از سلول های رحم را انجام داده تا بتوانند از ابتلای دوباره خود به این نوع سرطان پیشگیری کنند.