کودکان معمولاً در معرض خطر ابتلا به سرماخوردگی هستند. یکی از عوارض حاصل از سرماخوردگی در کودک ایجاد تب است. زمانی که میزان دمای کودک از حالت طبیعی خود بالاتر رود کودک دچار تب شده است. ایجاد تب در کودکان دارای عوارضی از قبیل بی خوابی، بی اشتهایی، سرفه، اسهال و استفراغ و سایر عوارض دیگر است. علاوه بر ایجاد این گونه عوارض که می تواند منجر به ناخوشایندی در کودک شود، مزایای ایجاد تب در کودک این است که عفونت های موجود در بدن را از بین می برند.
نحوه کنترل تب سرماخوردگی در کودکان
امروزه یکی از مهمترین دغدغه های والدین این است که کودک خود را در برابر ابتلا به انواع بیماری ها از جمله سرماخوردگی که شایع ترین نوع بیماری در کودکان است مراقبت کنند. برخی از کودکانی که دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند، بیشتر در معرض ابتلا به سرماخوردگی قرار می گیرند. سرماخوردگی در کودکان با علائمی از قبیل گلودرد، آبریزش بینی، ریزش اشک از چشم های کودک، سرفه، کاهش میزان اشتها، در برخی از موارد نیز تب و به دنبال آن داشتن احساساتی از ناخوشی و کسالت است.
تحقیقات نشان داده اند که کودکان زیر دو سال ممکن است در طول سال 8 تا 10 بار، کودکان تا قبل از دوران مدرسه معمولا 9 و کودکانی که به مهد کودک می روند تا 12 بار دچار سرما خوردگی شوند. زمانی که کودک در معرض عطسه های شخص مبتلا به سرماخوردگی قرار می گیرد و یا به عبارتی دیگر، به جسم لمس شده توسط فرد سرما خورده دست بزند، می تواند زمینه های ایجاد سرما خوردگی را در خود مهیا کند. از آنجایی که ویروس سرما خوردگی تا ساعت ها روی جسم و اشیاء وجود دارد، بهترین روش کودک برای پیشگیری از ابتلا شدن به این ویروس این است که دست های خود را با آب گرم و صابون شست و شو کند تا ویروس های مورد نظر از بین بروند.
زمانی که کودک مبتلا به سرماخوردگی می شود نباید بدون مشورت پزشک به او داروهای ضد سرماخوردگی داده شود. زمانی که کودکان سرفه می کنند، موجب دفع شدن ویروس های سرماخوردگی در بدن وی می شود به همین دلیل است که گفته می شود نباید به کودکان داروی ضد سرفه داده شود. معمولاً تحقیقات نشان می دهند که کودک را باید چند روز پس از سرماخوردگی به نزد پزشک برد، مگر اینکه دارای عوارض شدیدتری از قبیل تب بالا، استفراغ، لرز و هر گونه اختلالات تنفسی دیگر و یا بی حالی باشد. چرا که دارا بودن این علائم می تواند زمینه ساز بیماری شدیدتری از قبیل آنفلونزای ویروسی یا بیماری باکتریایی باشد.
تب که معمولاً پاسخ بدن به عفونت های ویروسی یا باکتریایی در بدن است، یکی از مکانیسم های دفاعی بدن بوده که باعث فعال شدن سیستم ایمنی بدن می شود. تب بنا به دلایل خاصی در بدن کودک و سایر افراد ایجاد می شود. بنابراین، زمانی که دمای بدن از حال نرمال و طبیعی خود بالاتر رود، منجر به ایجاد تب در کودک می شود که در این گونه موارد سیستم ایمنی بدن تحریک شده و بدین ترتیب، عفونت و عوامل ایجاد کننده عفونت را از بین می برد. عواقب مثبت و منفی زیادی برای تب وجود دارد، از جمله عواقب مثبت آن این است که با عفونت های موجود در بدن مقابله کرده و آنها را از بین می برد و از عواقب منفی آن نیز می توان به ناراحتی کودک و عوارض ناخوشایند آن از قبیل بی خوابی، بی اشتهایی، سردرد و سرگیجه و سایر موارد دیگر اشاره کرد.
در بسیاری از موارد، تب های بین 38 تا 40 درجه برای کودکان مفید بوده و به بدن آنها کمک می کند تا در برابر عفونت موجود در بدن مقاومت کنند اما، در صورتی که کودکان کمتر از دو ماه، مبتلا به سرماخوردگی و تب شوند، در این گونه موارد حتما باید به پزشک مراجعه شود. چرا که ایجاد تب در این سن ممکن است دارای عوارض دیگری باشد. بنابراین، تحقیقات نشان می دهند که تب های ناشی از عفونت در بدن تا 42 درجه پدیده خطرناکی نیستند و هیچ صدمه ای را به بدن و مغز فرد وارد نمی کنند، اما در عین حال، باید توجه داشت که تب های بالای 42 درجه سانتیگراد است که می تواند آسیب های مغزی را در فرد ایجاد کند.
زمانی گفته می شود که کودک تب دار است که دمای دهانی وی بالاتر از 37.5 درجه سانتیگراد و یا دمای رکتال کودک بالای 38 درجه باشد. دمای رکتال به این صورت سنجیده می شود که با قرار دادن یک دماسنج در مقعد که مخصوص مقعد است، اندازه گیری می شود و دمای دهانی کودک نیز از طریق دماسنج های مخصوص اندازه گیری دما، قابل اندازه گیری است. بدین طریق که هنگامی که دهان کودک بسته است، دماسنج را زیر زبان وی گذاشته و دمای مورد نظر را اندازه گیری می کند. در این گونه موارد، ذکر این نکته ضروری است که برای سنجش دمای کودک از دماسنج جیوه ای استفاده نشود، چرا که هر لحظه ممکن است شکسته شود و موجب اختلالاتی در کودک شده و کودک در معرض سمومیت جیوه قرار گیرد.
برای درمان و کنترل تب سرماخوردگی در کودکان باید مواردی را حتماً مد نظر قرار داد، یکی از این موارد این است که اگر کودک ما زیر دو ماه سن دارد، باید حتما برای انجام اقدامات لازم به پزشک مراجعه شود. ولی در صورتی که کودک ما بالای دو ماه سن داشته باشد، تب در حالتی باید درمان شود که منجر به احساساتی در کودک از قبیل ناآرامی، گریه و زاری و بی خوابی و عدم اشتها شده باشد که مطالعات انجام شده نشان می دهند که این نوع حالت معمولاً در تب های بالای 39 درجه سانتیگراد اتفاق می افتد.
امروزه با استفاده از سیستم های کنترل کننده تب در مغز افراد معمولاً می توان تب های بین 39 و 40 درجه سانتیگراد را متوقف کرد که با این روش می توان میزان تب موجود را یک تا دو درجه سانتی گراد کاهش داد.
زمانی که تب و لرز حاصل از سرماخوردگی در کودک بالای دو ماه اتفاق بیفتد و وی نیز دچار علائم و احساسات ناخوشایندی از قبیل گریه و بی اشتهایی و دیگر اختلالات مشابه شود، برای کاهش میزان تب در بدن وی، می توان از استامینوفن استفاده کرد که با استفاده از این کار، اگرچه دمای بدن پایین آورده نمی شود ولی در عوض می توانیم احساسات ناخوشایند و ناآرام موجود در بدن کودک را تسکین دهیم. افراد باید در نظر داشته باشند که برای استفاده از میزان استامینوفن موجود متناسب با سن و وزن کودک، حتماً باید قبل از مصرف با پزشک مشورت کنند.
برای از بین بردن و یا کنترل کردن میزان تب موجود در بدن کودک می توان اقدامات مهمی را انجام داد که در ادامه به آنها اشاره می شود. زمانی که کودک دچار تب شده است، باید مایعات فراوانی از قبیل آب و آبمیوه در مقادیر کم و به تعداد دفعات زیادی به وی داده شود. یکی دیگر از اقدامات این است که با اسفنجی که در آب ولرم قرار داشته است، بدن کودک مرطوب نگه داشته شود. قرار دادن دستمال پارچه ای خنک بر روی پیشانی و پشت گردن کودک نیز از دیگر اقدامات مؤثر در کنترل میزان تب کودک است.
لازم به ذکر است که برای کنترل تب در کودکان و نوجوانان زیر 18 سال، به هیچ وجه از آسپرین استفاده نشود. میزان تب در بیماری های ویروسی معمولاً دو تا پنج روز است. زمانی که دوره بیماری ویروسی تمام شود، تب نیز از بین خواهد رفت و با قطع داروی ضد تب، تب از بین رفته و مجدداً ایجاد نمی شود. زمانی که تب موجود در کودک بیشتر از سه روز ادامه داشته باشد و تب کودک منجر به تنفس سریع و غیر عادی، سرفه، استفراغ، اسهال و ادرار کردن سخت و دردناک در کودک شده باشد و کودک به طور طبیعی به ما عکس العمل نشان نمی دهد و تمایلی به خوردن و آشامیدن نداشته باشد، در این گونه موارد باید حتما کودک را نزد پزشک برد. در برخی اوقات نیز، آنقدر تب کودک شدید است که باید او را به نزدیک ترین اورژانس رساند برای مثال زمانی که کودک به سختی از خواب بیدار و دارای اشکالاتی در نفس کشیدن است و توانایی نوشیدن مایعات را نداشته باشد و بدون اشک گریه می کند. خشک بودن دهان کودک همراه با لب هایی ترک خورده از دیگر موارد است.
زمانی که کودکی که دارای بیماری های زمینه ای از قبیل بیماری های قلب، ریه، مغز و سیستم عصبی است، دچار تب می شود، باید حتما به پزشک مراجعه کند. همچنین برخی از کودکانی که سابقه تشنج همراه با تب داشته اند نیز، درمان تب اگرچه از تب پیشگیری نمی کند ولی یک احتیاط منطقی به نظر می رسد ولی در برخی از موارد یعنی زمانی که کودک بیشتر از سه ماه داشته باشد و دمای حرارت مقعدی وی کمتر از 102 درجه باشد و دارای حرکات طبیعی باشد، با این حال سالم است و نیازی به درمان تب ندارد.
