زخم های دهانی نواحی دردناکی در دهان و لثه ها هستند که معمولا آفت نامیده می‌شوند. آفت‌ها اغلب مشکلی ایجاد نمی‌کنند، ولی می‌توانند بسیار ناراحت کننده باشند و خوردن، نوشیدن، و مسواک زدن دندان ها را دشوار کنند. در بیشتر موارد، زخم های دهانی ظرف 2 هفته از بین می روند. در این متن به دلایل و انواع زخم های دهانی ، درمانهای خانگی و پزشکی می‌پردازیم.
آنچه باید در مورد زخمهای دهانی بدانید
زخم های دهانی نواحی دردناکی در دهان و لثه ها هستند که معمولا آفت نامیده می‌شوند. آفت‌ها اغلب مشکلی ایجاد نمی‌کنند، ولی می‌توانند بسیار ناراحت کننده باشند و خوردن، نوشیدن، و مسواک زدن دندان ها را برای برخی افراد دشوار کنند. اندازه این زخم‌ها متفاوت است و به نوع زخم بستگی دارد. بیشتر آفت‌ها خوش خیم هستند، و غذاهای اسیدی می تواند باعث تشدید آنها شود. البته توجه به این نکته ضروری است که هر زخم جدید و زخمی که بیش از 2 یا 3 هفته طول بکشد باید توسط پزشک یا دندانپزشک را معاینه شود. ولی در بیشتر موارد، ظرف 2 هفته از بین می روند.
دلایل پدید آمدن زخمهای دهانی
عوامل متعددی سبب ایجاد زخم های دهانی می‌شود که در افراد مختلف، یکسان نیست. با این حال، برخی از عوامل پدید آمدن زخم های دهانی را بازگو می‌کنیم، این عوامل عبارتند از:
- استفاده از مواد غذایی اسیدی
- استفاده از ادویه‌جات به مقدار زیاد
- استفاد بیش از حد از غذاهای با طبع گرم
- گاز گرفتن زبان یا داخل گونه
- دندان‌های مصنوعی نامناسب و سایر دستگاه‌هایی که ممکن است به دهان و لثه ساییده شوند.
- پر کردن ناقص و یا شکستگی دندان
- استرس یا اضطراب
- داروهایی از قبیل بتا بلوکرها و مسکن ها
- عوامل ژنتیکی
- همچنین برخی از افراد ممکن است در نتیجه یک وضعیت پزشکی و یا سوء تغذیه دچار زخم شوند.
- در شرایطی مانند بیماری ، کمبود ویتامین B12 یا آهن، یا ضعف سیستم ایمنی ممکن است باعث ایجاد زخم شوند.
- اختلال در کارکرد سیستم گوارش
انواع زخمهای دهانی
زخم های دهانی به طور معمول روی گونه های داخلی ظاهر می شوند و حدود 1 هفته طول می کشند. بیشتر آنها مشکلی ایجاد نمی‌کنند و بدون مداخله پزشکی پاک می شوند.
زخم های جزئی
اندازه این نوع می تواند از حدود 2 میلی متر (میلی متر) تا 8 میلی متر باشد. این زخم ها معمولاً در حدود 2 هفته طول می کشد تا بهبود یابند و باعث درد جزئی می شوند.
زخم های عمده
بزرگ‌تر از زخمهای جزئی، زخمهای اصلی اغلب شکلی نامنظم دارند، ممکن است برجسته‌تر شوند و نسبت به زخمهای جزئی عمیق‌تر به بافت نفوذ کنند. ممکن است چندین هفته طول بکشد تا از بین بروند و احتمالاً پس از پاک شدن، بافت آنها باقی می‌مانند.
زخمهای زبانی، آفت و تبخال از جمله زخمهای دهانی هستند که ممکن است از انواع جزئی یا عمده باشند.
علائم و نشانه‌های زخم های زبانی
علامت اصلی که متوجه شخص می شود درد است. تا زمان بهبود زخم، خوردن و آشامیدن با زحمت و با درد همراه است. خود زخم ها سفید و گرد هستند. عرض آنها معمولاً چند میلی متر است و کمی فرورفته به نظر می رسند. در صورت تحریک برخی از زخم ها ممکن است ناحیه ای از قرمزی در اطراف حلقه بیرونی بوجود بیاید.
داروهای زخمهای زبانی
داروهای OTC می توانند یک درمان مفید برای علائم زخمهای زبانی باشند. همچنین می توان از مسکن هایی مانند استامینوفن یا ژل های بی حس کننده استفاده کرد. استفاده از ژل بی حس کننده اصلا توصیه نمی شود زیرا بی‌حس کردن زبان شرایط را سخت‌تر می‌کند و هنگام استفاده از بی حس کننده احتمال گاز گرفتن زبان وجود دارد.
برای زخمهای دهانی چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
افرادی که دچار زخم های دهانی می شوند ممکن است تشخیص اینکه چه زمانی به پزشک مراجعه کنند، برایشان مشکل باشد. با این حال، شرایطی وجود دارد که فرد باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کند. برخی از این شرایط عبارتند از:
- ظاهر یک زخم بدون درد در یک یا چند ناحیه دهان
- زخم های غیرعادی که در یک نقطه جدید در دهان ظاهر می شوند
- زخم هایی که در حال گسترش هستند
- زخم هایی که بیش از 3 هفته طول بکشد.
- همچنین در موارد دیگری که ممکن است زخمهای زبانی دردناک یا بزرگ باشند، همراه با تب ظاهر شوند، پس از شروع یک داروی جدید ایجاد می شوند و یا از عفونت های باکتریایی ایجاد شده باشد.
تفاوت میان گونه‌های زخمهای دهانی (آفت و تبخال)
آفت و تبخال ضایعات کوچک، شایع و دردناکی هستند که از جمله زخمهای دهانی هستند و می توانند باعث سوزش یا درد در آن ناحیه شوند. در حالی که شبیه به هم به نظر می‌رسند، علل، علائم و درمان آنها متفاوت است.
به طور معمول، آفت‌ها در داخل دهان ظاهر می‌شوند، در حالی که زخمهای سرد تمایل دارند روی یا اطراف دهان ظاهر شوند. در نظر داشته باشید در صورتی که تبخال در طول یک ماه چند بار تکرار شود حتما به پزشک مراجعه کنید.
تبخال مسری است و برای جلوگیری از گسترش عفونت نیاز به درمان دارد؛ درحالیکه آفت ها مسری نیستند و معمولاً خود به خود ناپدید می شوند.
پیشگیری از ایجاد زخمهای دهانی
رعایت بهداشت دندان، مانند مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، ممکن است به پیشگیری از زخم های دهانی کمک کند. زخم های دهان درمان شناخته شده ای ندارند و معمولاً در طول زندگی در دهان فرد ایجاد می‌شوند. اگرچه پیدایش زخم احتمالا اجتناب ناپذیر است، می‌توانید برای کاهش شدت و یا کاهش تعداد دفعات شیوع آن برخی کارها را انجام دهید.
برخی از روش های پیشگیری عبارتند از:
- صحبت با یک پزشک در مورد تغییر داروهایی که احتمالا باعث ایجاد زخم می شوند.
- اجتناب از غذاهایی که می توانند علائم آن را تحریک یا بدتر کنند.
- تمیز نگه داشتن دهان با مسواک زدن روزانه و نخ کشیدن دندان‌ها
- اجتناب از محرک هایی که در گذشته باعث شیوع این بیماری شده‌اند.
خوشبختانه، زخمهای دهانی به خودی خود از بین می‌روند و درد همراه با زخم معمولاً ظرف چند روز ناپدید می‌شود. برخی از داروها به شکل پماد و محلول‌هایی وجود دارند که ممکن است به کاهش درد و تورم کمک کنند، اما این داروها غالبا برای بهبودی کامل فرد ضرورتی ندارند. برای جلوگیری از شیوع بیماری در مراحل بعد، باید سعی کنید تا حد امکان استرس و اضطراب را کاهش دهید.
درمان زخمهای دهانی
پس از چند روز درد و ناراحتی ناشی از زخمهای دهانی کاهش می‌یابد و بعد از حدود یک تا دوهفته زخم‌ها ناپدید می‌شوند. افرادی که به طور مکرر با زخمهای دهانی مواجه می‌شوند، می‌توانند با مراجعه به دندازشک و یا پزشک مشکل خود را حل کنند. دندانپزشک ممکن است با تجویز دهانشویه ضد میکروبی یا یک پماد به کاهش ناراحتی کمک کند.
درمانهای خانگی زخمهای دهانی
- این مراحل به درمان و کمک به درمان آفت در خانه کمک می‌کنند:
- نوشیدن چای گرم بابونه با عسل
- رعایت بهداشت دهان و دندان
- استفاده از یک مسواک نرم
- محدود کردن یا اجتناب از غذاهای تند یا اسیدی
- محدود کردن یا اجتناب از حساسیت های غذایی، مانند تخم مرغ، آجیل، قهوه یا شکلات
- خوردن غذاهای غنی از اسید فولیک و آهن، مانند حبوبات و سبزیجات برگدار
- مصرف مکمل ویتامین B12، آهن یا اسید فولیک
- گذاشتن مقدار کمی عسل روی ناحیه زخم( این کار را در فواصل زمانی تکرار کنید)
برخی از استراتژی های کلی برای تسریع بهبودی و جلوگیری از تشکیل زخمهای دهانی:
- به طور منظم آب نمک گرم را در اطراف دهان بچرخانید
- شستشوی دهان بعد از هر وعده غذایی، به خصوص بعد از خوردن غذاهای بسیار اسیدی
- اطمینان حاصل کنید که هر شب وسایلی مانند دندان مصنوعی را بردارید
- رعایت بهداشت دهان و دندان، از جمله مسواک زدن و نخ دندان کشیدن روزانه
- درصورتیکه که دستگاه های دهانی نامناسبی مانند نگهدارنده یا دندان مصنوعی دارید، باید موضوع را با دندانپزشک خود در میان بگذارید.
آیا زخم های دهانی سرطانی هستند؟
سرطان دهان و زخم های دهانی علائم مشخصی دارند. سرطان دهان تغییرات مختلفی در دهان ایجاد می کند یکی از علائم آن، این است که زخم روی زبان، گونه یا لثه از بین نمی‌رود. با این حال، همانطور که قبلا ذکر شد، زخم های جدید یا پایدار نیاز به بررسی دارند.
برخی تفاوت های اساسی میان زخم های دهانی و آنچه ممکن است سرطان نامیده شود:
- زخم های دهانی اغلب دردناک هستند در حالی که سرطان دهان دردناک نیست.
- لکه‌های سرطان دهان ممکن است خشن، سخت باشند و به راحتی جدا شوند.
- سرطان دهان اغلب ترکیبی از نواحی قرمز و سفید یا نواحی سفید بزرگ است که روی زبان، پشت دهان، لثه ها یا روی گونه ها ظاهر می شود.
- سرطان دهان اغلب با مصرف زیاد الکل یا تنباکو مرتبط است.
- سرطان دهان ممکن است با لق شدن دندان ها یا بی حسی در صورت یا گردن همراه باشد.
- زخم های دهانی در حدود 2 هفته از بین می روند، در حالی که سرطان دهان از بین نمی رود و اغلب گسترش می یابد.
زمانی که پزشک آن را به موقع تشخیص دهد، سرطان دهان قابل درمان است. هرکسی که هر یک از مشکلات بالا یا هر علائم مرتبط دیگری را تجربه می کند باید با پزشک مشورت کند.